Αναγνωρίζοντας την Άνοια : Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζουμε

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τα συμπτώματα, τις αιτίες και τις διαφορετικές μορφές άνοιας. Ανακαλύψτε πώς επηρεάζει την καθημερινή ζωή και την ανάγκη για υποστήριξη που προκύπτει.

Η άνοια δεν είναι μία μεμονωμένη ασθένεια, αλλά ένα σύνδρομο, ένα σύμπτωμα, που σχετίζεται με μια συνεχή έκπτωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής γήρανσης και επηρεάζει διάφορες πτυχές της ζωής, όπως η μνήμη, η προσοχή, η συγκέντρωση, η σκέψη, η ομιλία και η συμπεριφορά. Η άνοια επηρεάζει όλες τις κοινωνικές ομάδες, χωρίς να συνδέεται με κοινωνική τάξη, φύλο, εθνοτική ομάδα ή γεωγραφική θέση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της άνοιας;

Τα συμπτώματα της άνοιας ποικίλουν, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν :

• Απώλεια μνήμης
• Μειωμένη ταχύτητα σκέψης και διανοητική οξύτητα
• Δυσκολία στην κατανόηση και τη χρήση της γλώσσας
• Αλλαγές στη διάθεση και στην ικανότητα κριτικής σκέψης
• Δυσκολίες στη κίνηση και στις καθημερινές δραστηριότητες.

Τα άτομα με άνοια μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους για τις καθημερινές δραστηριότητες, να δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να αντιμετωπίζουν προκλήσεις στις κοινωνικές καταστάσεις και στις σχέσεις τους με τους άλλους. Ενδεχομένως να διαφοροποιηθεί η προσωπικότητα τους και να μειωθεί το αίσθημα της ενσυναίσθησης, το οποίο αφορά την κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων των άλλων. Συχνά αυτά συνοδεύονται και από άρση των αναστολών,
δηλαδή από απώλεια της ικανότητας του ατόμου να συγκρατήσει την παρορμητικότητά του. Ακόμη, μπορεί να εμφανίσουν ψευδαισθήσεις ή να χάσουν την ικανότητα να οργανώνουν και να σχεδιάζουν τις δραστηριότητες τους καθώς η άνοια επηρεάζει τις νοητικές ικανότητες.

Επιπλέον, τα άτομα με άνοια μπορεί να χάσουν την ικανότητα να θυμούνται πρόσφατα γεγονότα ή να μην κατανοούν πλήρως το περιβάλλον τους δίνοντας την εντύπωση ότι ψεύδονται ή ότι αγνοούν εσκεμμένα τα προβλήματα.

Η διατήρηση της ανεξαρτησίας αποτελεί επίσης κρίσιμο ζήτημα. Τα άτομα με άνοια χρειάζονται συνήθως βοήθεια από συγγενείς και φίλους.

Τα συμπτώματα της άνοιας επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου καθιστώντας αναγκαία την παροχή βοήθειας, η οποία αυξάνεται όσο δυσχεραίνεται η κατάσταση της νόσου.

Σε ποια ηλικία εμφανίζεται συνήθως και πόσο συχνή είναι αυτή;

Αν και συνηθέστερα εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 65 ετών), μπορεί να επηρεάσει και νεότερα άτομα. Η άνοια πρώιμης έναρξης αναφέρεται στην εμφάνιση και εξέλιξη των συμπτωμάτων σε άτομα που βρίσκονται ακόμα σε παραγωγική ηλικία, μεταξύ 30 και 65 ετών. Ο αριθμός των ατόμων με άνοια αυξάνεται επειδή οι άνθρωποι ζουν περισσότερο. 1 στα 11 άτομα άνω των 65 ετών έχουν άνοια στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2030, ο αριθμός των ατόμων
με άνοια θα αυξηθεί.

Τι προκαλεί την άνοια ως σύμπτωμα;

Η άνοια προκαλείται από διάφορες νόσους που βλάπτουν τον εγκέφαλο καταστρέφοντας νευρικά κύτταρα και σχετίζονται με μη φυσιολογική συσσώρευση αμυλοειδών στον εγκέφαλο.

Νόσος Alzheimer

Η νόσος Alzheimer είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας. Καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα και τους νευρώνες, ειδικά στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία και αποθήκευση νέων αναμνήσεων. Ο ιππόκαμπος είναι μία τέτοια περιοχή και συχνά προσβάλλεται νωρίς στη νόσο Alzheimer. Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο τα προβλήματα μνήμης είναι ένα από τα πιο πρώιμα συμπτώματα στο Alzheimer.

Αγγειακή άνοια

Η αγγειακή άνοια εμφανίζεται όταν τα αιμοφόρα αγγεία έχουν υποστεί βλάβη, η παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο είναι περιορισμένη με αποτέλεσμα να μειώνεται ο αριθμός των κυττάρων του εγκεφάλου. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας μπορεί να εμφανιστούν είτε ξαφνικά, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε με την πάροδο του χρόνου, κατ’ ακολουθία μιας σειράς μικρών εγκεφαλικών επεισοδίων. Η αγγειακή άνοια αντιπροσωπεύει το 20%- 30% του συνόλου των περιπτώσεων άνοιας.

Άνοια με σωμάτια Lewy

Η άνοια με σωματίδια Lewy είναι παρόμοια με τη νόσο Alzheimer διότι προκαλείται από την επιδείνωση και τη μείωση των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Ονομάζεται έτσι λόγω των μη φυσιολογικών συσσωρεύσεων πρωτεϊνών Lewy που εναποτίθενται στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Ο συγκεκριμένος τύπος άνοιας αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των περιπτώσεων άνοιας και παρατηρείται ότι το ήμισυ των ατόμων που πάσχουν από άνοια με σωματίδια Lewy, αναπτύσσουν συμπτώματα της νόσου Parkinson.

Μετωποκροταφική άνοια

Η μετωποκροταφική άνοια (αλλιώς Νόσος του Pick) είναι το αποτέλεσμα της καταστροφής των νευρώνων στον μετωπιαίο και κροταφικό λοβό του εγκεφάλου. Γι ́ αυτόν τον λόγο, αλλαγές παρατηρούνται πρώτα στην προσωπικότητα και στην συμπεριφορά του ατόμου και στη συνέχεια στη μνήμη του. Η μετωποκροταφική άνοια είναι μία από τις σημαντικότερες αιτίες άνοιας στα νεότερα άτομα. Είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί εντός οικογενειών, σε σύγκριση με άλλες, πιο κοινές αιτίες άνοιας. Τις περισσότερες φορές, η διάγνωση γίνεται μεταξύ 45 και 65 ετών.

Υπάρχουν ακόμη πολλές άλλες αιτίες για την άνοια, όπως η νόσος Huntington. Σπανιότερες είναι αυτές
που σχετίζονται με τo αλκοόλ και τη νόσο του HIV/AIDS.

Της Μελιτίνης Σηφάκη, Τελειόφοιτη Φοιτήτρια τμήματος Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ