S.M.A.R.T. ΣΤΟΧΟΙ: Πώς να θέσετε επιτεύξιμους στόχους.

Ιανουάριος… ή αλλιώς ο μήνας στον οποίο πρωταγωνιστούν οι στόχοι και το κίνητρο για τη νέα χρονιά. Πόσοι όμως από αυτούς τους στόχους τελικά πραγματοποιούνται; Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δεν επιτυγχάνουν στην υλοποίηση των στόχων τους και αυτό ενδέχεται να τους προκαλέσει αισθήματα ματαίωσης, απογοήτευσης και άγχος. Παρόλα αυτά, η σημασία της ύπαρξης των στόχων είναι πολύ μεγάλη και όταν οι στόχοι ορίζονται με το σωστό τρόπο μπορούν να προσδώσουν την αίσθηση νοήματος, κινήτρου και συγκέντρωσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν ένας στόχος είναι “S.M.A.R.T.” έχει περισσότερες πιθανότητες να υλοποιηθεί και να οδηγήσει σε αυξημένο αίσθημα αυτό-αποτελεσματικότητας.

Τί είναι όμως οι S.M.A.R.T. στόχοι και πώς μπορούν να συμβάλλουν σε μια καλύτερη καθημερινότητα;

Ο καθορισμός των στόχων, όπως και άλλες απόψεις αναφορικά με τη συμπεριφορά, εμφανίζονται για πρώτη φορά στους Αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους, όπως στον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, των οποίων οι φιλοσοφίες εκφράζουν ότι “ο σκοπός μπορεί να υποκινήσει τη δράση” (George, 1972). Συμπληρωματικά, ο Locke (1968) καθώς μελετούσε τη σχέση μεταξύ κινήτρου και καθορισμού των στόχων, εξήγησε ότι οι εργαζόμενοι είχαν αυξημένο κίνητρο όταν είχαν θέσει ξεκάθαρους στόχους και όταν δέχονταν ανατροφοδότηση για την πρόοδο τους. Παρόλα αυτά, ο Doran (1981) ήταν ο πρώτος που δημοσίευσε τη μέθοδο S.M.A.R.T.

Σήμερα αυτή η μέθοδος θεωρείται η βάση για τη δημιουργία επιτεύξιμων και αποτελεσματικών στόχων (Bjerke & Renger, 2016). Το ακρωνύμιο “S.M.A.R.T.” περιλαμβάνει τα εξής χαρακτηριστικά για έναν στόχο:

• S pecific – συγκεκριμένος (απλός, λογικός, σημαντικός). Ένας στόχος πρέπει να αναδιαμορφωθεί από αφηρημένος και γενικός σε συγκεκριμένος και ειδικός έτσι ώστε να καθοριστούν και πιο εύκολα τα βήματα που θα οδηγήσουν στην επίτευξή του. Για παράδειγμα ένας αφηρημένος στόχος μπορεί να είναι η επιθυμία κάποιου να γίνει καλύτερος στη δουλειά του. Στο παράδειγμα αυτό θα μπορούσαν να καθοριστούν οι τομείς στους οποίους στοχεύει να γίνει καλύτερος και για ποιους λόγους έχει αυτή την επιθυμία. Τα παρακάτω ερωτήματα μπορούν να βοηθήσουν στον καθορισμό συγκεκριμένων στόχων:

Τί ακριβώς θέλω να πετύχω;

Για ποιους λόγους είναι σημαντικός αυτός ο στόχος για εμένα;

Ποιοι άλλοι συμπεριλαμβάνονται στην επίτευξη αυτού του στόχου;

• Μ easurable – Μετρήσιμος (με νόημα, κίνητρο). Για να γίνει ένας στόχος συγκεκριμένος πρέπει να είναι και μετρήσιμος. Αυτό θα βοηθήσει στο να υπάρχει η δυνατότητα να αξιολογηθεί η πρόοδος. Για τον καθορισμό του στόχου μπορούν να απαντηθούν οι παρακάτω ερωτήσεις:

Ποια θα είναι τα σημάδια που θα μου δείξουν πως ο στόχος υλοποιήθηκε;

Τί θα αλλάξει στη ζωή μου μετά την υλοποίηση του στόχου;

Πόσα και ποια μέσα χρειάζονται για την υλοποίηση του στόχου;

• A chievable – Υλοποιήσιμος (ρεαλιστικός, εφικτός). Ένας υλοποιήσιμος στόχος είναι αυτός που μπορεί να επιτευχθεί λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέσιμους πόρους (Chen, 2015).  Ένας στόχος πρέπει να μπορεί να επιτευχθεί γι’ αυτό είναι βοηθητικό να γίνεται μια αξιολόγηση βάσει αντικειμενικών κριτηρίων του πόσο ρεαλιστικός είναι αυτός ο στόχος πριν γίνει η έναρξη της προσπάθειας. Μια ερώτηση που μπορεί να βοηθήσει είναι:

“Πώς μπορώ να υλοποιήσω αυτόν τον στόχο;” Αν η απάντηση σε αυτή την ερώτηση συμπεριλαμβάνει τρόπους σύμφωνους με την πραγματικότητα το άτομο μπορεί να προχωρήσει στην προσπάθεια υλοποίησης του.

• R elevant –  Σχετικός (λογικός, συναφής). Ο στόχος πρέπει να είναι σημαντικός για το άτομο ώστε το υψηλό κίνητρο που υπάρχει στην αρχή να διατηρηθεί και κατά τη διάρκεια της επίτευξης. Προσπαθήστε να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

Πόση σημασία έχει για εμένα αυτός ο στόχος;

Πώς θα νιώσω αν πετύχω αυτόν τον στόχο;

Είναι η κατάλληλη στιγμή;

• Τ ime bond – Χρονικά Προσδιορισμένος (χρονικά περιορισμένος).  Το τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό είναι πολύ σημαντικό καθώς αν υπάρχει χρονικός περιορισμός για την υλοποίηση του στόχου ο στόχος γίνεται πιο συγκεκριμένος και η όλη προσπάθεια βασίζεται σε ένα πλάνο. Οι ερωτήσεις είναι οι εξής:

Τί μπορώ να κάνω 6 μήνες από τώρα;

Τί μπορώ να 6 εβδομάδες από τώρα;

Τί μπορώ να κάνω σήμερα;

Με την πάροδο του χρόνου η μέθοδος “S.M.A.R.T.” εξελίχθηκε λόγω του ότι αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματική και έγινε “S.M.A.R.T.E.R” (Lawlor & Hornyak, 2012). Τα δύο στοιχεία που προστέθηκαν ήταν το να μπορεί ο στόχος να αξιολογηθεί (Evaluated) και να μπορεί να αναθεωρηθεί και να προσαρμοστεί σε νέες πιθανές ανάγκες (Reviewed).

Με το σωστό λοιπόν προγραμματισμό και ακολουθώντας την παραπάνω τεχνική, οι πιθανότητες του να φτάσετε κοντά στους στόχους σας αυξάνονται και όπως είπε ο συγγραφέας του διάσημου βιβλίου “O Μικρός Πρίγκιπας”, Antoine de Saint-Exupéry, : “ένας στόχος χωρίς πλάνο είναι απλά μια ευχή”.

Σας Ευχόμαστε Ευτυχισμένο και Δημιουργικό το Νέο Ετος.

Σπύρος Τζεράνης, Ψυχίατρος και Επιστημονικός Διευθυντής του Θεραπευτηρίου.

Ελένη Θεοφίλη, Κλινική Ψυχολόγος MSc του Θεραπευτηρίου.

ΨΥΧΗΣ ΟΜΜΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΤΖΕΡΑΝΗ
Λεωφ. Πεντέλης 1, Νέα Πεντέλη
210 8044332 / 210 8047624
info@tzeranis.gr

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Bjerke, M. B., & Renger, R. (2016). Being smart about writing smart objectives. Evaluation and Program Planning, 61, 125-127. doi:10.1016/j.evalprogplan.2016.12.009

George, C. S. (1972). The history of management thought. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc

Chen., H. (2015). Theory-driven outcome evaluation. Practical Program Evaluation, 230-265. doi:10.4135/9781412985444.n10

Lawlor, K.B., & Hornyak., J. (2012). Smart Goals: How the Application of Smart Goals Can Contribute to Achievement of Student Learning Outcomes. Developments in Business Simulation and Experiential Learning, Volume 29.

Locke, E. A. (1968). Toward a theory of task motivation and Incentives. Organizational Behavior and Human Performance, 3(2), 157-189. doi:10.1016/0030-5073(68)90004-4